Door Gaby Erens

In december 2019 voerde CNV vakmensen onder haar leden onderzoek uit naar rouw op de werkvloer. Dit onderzoek wijst uit dat elke rouwervaring persoonlijk en elk verlies uniek. Er is een duidelijke rode draad: Wil je na een groot verlies goed en gezond overeind blijven, is het belangrijk dat er mensen om je heen zijn die contact met je leggen en naar je luisteren. Veel leidinggevenden en werknemers weten niet goed hoe dat moet. Voor rouwende medewerkers is het moeilijk om de draad weer op te pakken en vrijwel onmogelijk om de passende aandacht te vragen.

Sterven is een onderdeel van het leven. Vroeg of laat verliest elk mens een dierbare geliefde. In Nederland overlijden jaarlijks bijna 152.000 mensen. Het kan dus niet anders dan dat rouw en verlies in elke organisatie een rol spelen. Verdriet om verlies gaat mee naar het werk en is niet na een paar weken verdwenen. Het heeft soms jaren invloed op iemands leven. Leidinggevende en collega’s van iemand die een verlies geleden heeft, worden hier mee geconfronteerd. Hoe kun je nou goed omgaan met met een rouwende collega?

Belangrijk voor alle leidinggevenden en werknemers
Omdat de kans heel groot is dat elke leidinggevende en elke medewerker in aanraking komt met een rouwende collega, is het belangrijk om kennis te hebben over rouw. Het is goed om te weten dat rouw en verdriet zich op heel uiteenlopende manieren manifesteren. De wijze waarop met een rouwende medewerker wordt omgegaan, heeft grote invloed op het rouwproces. Als dit niet goed verloopt, zijn er betekenisvolle gevolgen. Voor de medewerker maar ook voor het bedrijf. Denk aan demotivatie, ziekteverzuim en productieverlies. Maar als er op het werk wel goed en passend aandacht wordt besteed in zo’n proces heeft dat evenzeer betekenisvolle gevolgen. Aandacht voor de rouwende medewerker, maar ook aandacht voor de collega’s daaromheen die er mee om moeten gaan, vergroot het saamhorigheidsgevoel, heeft een positief effect op de sfeer, loyaliteit van medewerkers en het imago als werkgever.

Essenties over rouw
Om als organisatie bij te dragen aan een goed rouwproces is het belangrijk besef te hebben van onderstaande drie essenties:

  • Verdriet gaat mee naar het werk. Rouw en verlies horen bij het leven, we maken het allemaal mee. Om na een verlies door te kunnen, helpt het om binnen niet al te lange tijd weer verbinding te maken met de werkomgeving. Het verdriet vraagt veel tijd, kan fluctueren en plotseling weer de kop op steken. Voor mensen om de rouwende heen is het belangrijk om dat te beseffen en daar aandacht voor te hebben. Symptomen van rouw zijn heel divers. Rouw leidt soms tot stemmingswisselingen en ongekend gedrag.
  • Luisteren is van onschatbare waarde. Voor een rouwende is het belangrijk dat erkend wordt wat er is. Vaak gaan we het gesprek over verdriet uit de weg, omdat het moeilijk is of omdat we iemand niet willen herinneren aan de pijn. Of we geven adviezen en maken relativerende opmerkingen. Goed bedoeld, maar beter is om te vragen en te luisteren naar het unieke verhaal van deze unieke persoon. Soms hoef je niks te zeggen, alleen maar te luisteren. Vertellen helpt bij verwerken, zoals bij vele nare ervaringen.
  • Elk mens is uniek, elke verlieservaring vraagt om maatwerk. Daarom is het juist zo belangrijk om te vragen, belangstelling te tonen en bij het verhaal van degene te blijven waar het om gaat. Ook elke situatie is uniek. Het is van waarde om op deze specifieke omstandigheden aan te sluiten. Soms is het nodig om afspraken te maken over bijvoorbeeld werktijden, takenpakket of werkplek. Het gaat erom het werk zo in te richten dat deze specifieke werknemer weer de draad in het bedrijf kan oppakken en daarmee weer grip op het leven krijgt.

Met de beste bedoelingen
Toen het CNV onderzoek werd gepresenteerd, reageerden sommige media: “Rouw op de werkvloer, werkgevers bakken er niks van!” Dat wil ik graag nuanceren. Er wordt op de werkvloer soms, misschien wel vaak, onhandig met rouwende medewerkers omgegaan. Dat is pijnlijk voor de rouwende, die voelt zich niet begrepen en daardoor eenzaam. Het is ook niet constructief voor het bedrijf. Mensen hebben doorgaans het beste voor met hun collega’s. Het is onwetendheid en angst waardoor het soms misgaat. De CNV handreiking “rouw op de werkvloer” geeft veel informatie, bruikbare tips en bevat een checklist voor leidinggevenden. Een rouwcoach kan ingezet worden om de medewerker die het verlies ervaart te begeleiden bij het rouwproces en bij het weer innemen van de plek op het werk en de sociale context. Ook kan een rouwcoach het team en de leidinggevende adviseren die een helpende bijdrage willen leveren aan het rouwproces van de collega die een dierbare heeft verloren. Hieronder vindt u de link naar de CNV handreiking “rouw op de werkvloer”.

https://www.cnvconnectief.nl/wp-content/uploads/2020/07/RouwophetWerk_072020.pdf

Rouw in de werkomgeving verdient meer aandacht. Deze handreiking is daar een goed hulpmiddel bij.